Rüzgar enerjisi sıcak hava ile soğuk havanın yer değiştirmesi ile oluşan doğa olayıdır. Rüzgar enerjisi yeryüzünün fiziki farklılıklarından ve güneşin atmosferi farklı ısıtmasından da meydana gelir. Rüzgar enerjisi, güneş enerjisinin farklı bir şeklidir. Kısaca rüzgar enerjisiatmosferde ki basınç farklarından meydana gelir.
Türbin parçaları
Rüzgar türbinlerini oluşturan 4 ana kısım vardır. Bu kısımlar pervane,jeneratör,kule ve elektronik aksamlardır. Rüzgar türbinini meydana getiren tüm kısımlar şunlardır;
1 Rotor: Rüzgar pervaneleri (kanatlar) ile dişli kutusunun bulunduğu dönen kısımdır.
2 Pervane (Rotor Kanatları): Rotor miline bağlı, rüzgarın kinetik enerjisini mekanik enerjiye çeviren kısımdır. Pervaneler polyester veya fiber-glass gibi çok hafif ama çok dayanıklı malzemelerden üretilir.
3 Dişli Kutusu: Rüzgar enerjisi ile rotorun dönme hızını arttıran dişli kutusudur. Bu dişli kutusu, rüzgarın döndürme hızını daha da arttırarak jeneratör için gerekli hıza ulaştırır.
4 Anemometre: Rüzgarın hızını ölçen cihazdır. Anemometre ile rüzgarın hızı ölçülerek, rüzgar enerjisi sisteminin elektronik kısmına rüzgar hızı iletilir ve olası bir aksiliğin önüne geçilir.
5 Rüzgar Vanası: Rüzgar yönünü belirleyip, rüzgarın değişimine göre sapma motoru ile rüzgar türbininin yönünü değiştiren mekanizmadır.
6 Jeneratör: Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çeviren kısımdır. Rüzgar türbinlerinde senkron, indüksiyon ve doğru akım şönt olmak üzere 3 çeşit jeneratör kullanılmaktadır.
7 Fren: Acil durumlarda rotoru yavaşlatarak durduran parçadır. Rüzgar türbinlerin de frenler genelde mekanik,elektriksel veya hidrolik olarak kullanılır.
8 Yönetici: Rüzgar türbinlerini,rüzgarın yönüne çeviren kısımdır.
9 Transformatör: Jeneratörde üretilen elektrik enerjisinin voltajını şebekeye vermek için uygun voltaj seviyesine yükselten kısımdır.
10 Kule: Rüzgar türbinini taşıyan kısımdır. Rüzgar türbinlerini taşıyan kuleler genelde silindirik olarak üretilir. Bunun amacı da , teknik personelin rüzgar türbinlerine ulaşması için daha güvenilir bir ortam sağlamasıdır. Kafes tipli rüzgar kuleleri de vardır ama onlar güvenlik açısından pek tercih edilmez.
11 Şebeke Bağlantı Sistemleri: Rüzgar enerjisi ile rüzgar santrallerinde üretilen elektrik enerjisini mevcut şebekeye aktaran sistemlerin tümüdür.
Rüzgar Türbini Çeşitleri Nelerdir?
Rüzgar türbinleri dönme ekseni,jeneratör tipi, kontrol sistemleri ve kurulu güç miktarına göre sınıflandırılır. Başlıca rüzgar türbini çeşitleri şunlardır;
Mikro Rüzgar Türbinleri : Mikro rüzgar türbinleri sabit mıknatıslı jeneratörler ile batarya (akü) şarj etmek için kullanılır. Mikro rüzgar güllerinin güçleri en fazla 3kW’tır. Bu tip rüzgar türbinleri elektriği olmayan evler ve küçük gemilerde kullanılır.
Küçük Rüzgar Türbinleri : Küçük tip rüzgar türbinleri de sabit mıknatıslı jeneratörler ile elektrik üretir. Bu tip rüzgar türbinleri rüzgar enerjisi ile en fazla 30kW’a kadar elektrik üretir.
Yatay Eksenli Rüzgar Türbinleri : Rotoru yatay eksende çalışan türbinlere denilmektedir. Yatay eksenli rüzgar türbinleri maksimum enerji sağlayabilmek için rotorlarının rüzgar akış yönünde olması gereklidir. Bunu sağlamak için de rotorun kule üzerinde dönmesi gerekir. Rüzgar yönüne dönme hareketi 2 çeşittir. Bunlar öne-rüzgar ve arkaya-rüzgar şeklindedir. Pervaneler, rüzgarı ön kısımdan alıyorsa rotorun arka kısmına klavuz kanat takılır. Ancak, pervaneler, rüzgarı arka kısımdan alıyorsa kanatlar konik şeklinde yapılır. Böylece rüzgar enerjisi sistemi sürekli olarak rüzgar yönüne doğru döner ve rüzgardan maksimum verim alır.
Yatay eksenli rüzgar türbinleri, büyük ölçekli rüzgar santrallerinde tercih edilir. Çünkü bu türbin çeşidi , rüzgar enerjisi ile enerji üretmek için en fazla verim elde edilen çeşittir.
Bu türbinler genelde 3 kanatlı yapıda olup, rotor,dişliler,jeneratör ve fren sistemleri kule üzerindeki yatay şafta bağlıdır.
Düşey Eksenli Rüzgar Türbinleri : Düşey eksenli rüzgar türbinlerinin dönme yönü, rüzgar yönüne dik olarak konumlandırılmıştır. Ve pervaneleri ise yatay değil düşey konumdadır. Bu türbinlerin bazı avantajları vardır;
- Rüzgar yönünden etkilenmez, bundan dolayı da yönlendirici parçalara ihtiyacı yoktur.
- Elektronik ve elektro-mekanik kısımları yerde olduğu için, bakımları daha kolay ve masrafsızdır.
Eğik Eksenli Rüzgar Türbinleri : Dönme eksenleri rüzgar ile belli bir açıya konumlandırılmış rüzgar türbinleridir. Pervaneler ile dönme ekseni arasında belli bir açı vardır. Kullanım alanları çok kısıtlıdır.
Rüzgar Enerjisi Kullanım Alanları Nelerdir?
Rüzgar enerjisi çok farklı olarak, bir çok alanda kullanılmaktadır.
- Rüzgar enerjisi ile yel değirmenlerinin milini döndürmek için,
- Yelkenli gemilerin yüzdürülmesi için,
- Su pompalama sistemleri için,
- Aydınlatma sistemleri için elektrik üretmede,
- Denizlerde ki gemiler için elektrik üretmede,
- Rüzgar santralleri ile yüksek kapasitede elektrik üretmede,
- Değirmenler de tahıl öğütmek için kullanılır.
- Son zamanlar da temiz ve içilebilir su elde etmek için de rüzgar enerjisi kullanılmaktadır. Rüzgardan su üretmek geleceğin fikirlerindendir.
Rüzgar enerjisi ile elektrik üretmek için son yıllarda çok fazla tercih edilmektedir. Güneş enerjisine kıyasla , rüzgar enerjisi daha verimlidir. Ancak çok daha pahalı ve bakımı zordur.